İlk kez verildiği 1901 yılından bugüne kadar, 965 kişi nobel ödülü aldı ve bu sayının sadece 65’ini kadınlar oluşturuyor. Ödül kazanan kadın-erkek sayısı arasındaki fark nedeniyle eleştirilere uğrayan komite, geçtiğimiz yıl ekonomi dalında bir yeniliğe imza attı ve ilk kez bir kadın araştırmacı, Claudia Goldin, tek başına (solo olarak) nobel ekonomi ödülüne layık görüldü.

Goldin, son 200 yılın verilerini inceleyerek, kadınların işgücüne katılımındaki değişimi ve kadın-erkek arasındaki ücret eşitsizliğini sebepleriyle birlikte ortaya koydu. 200 yıl içerisinde işgücü piyasasında, kadınların lehine pek çok gelişme olsa da Goldin’in ücret eşitsizliğinin sebeplerine ilişkin bulguları düşündürücü. Bu bulguları ve çalışmasının kapsamını düşündüğümde, Goldin’in Ekonomi ödülünü kazanan üçüncü ve solo kazanan ilk kadın araştırmacı olmasını anlamlı buluyorum.

Harvard Üniversitesi’nde ekonomi profesörü olarak görev yapan Claudia Goldin’in araştırması Amerika Birleşik Devletleri’ndeki 200 yıllık işgücü verisine dayanıyor.  200 yıl geriye giderek veri toplanmanın ne kadar zor olduğunu düşünürsek, Goldin’in ortaya koyduğu bu emek bile başlıbaşına bir ödülü hak ediyor.

Amerika’da erkeklerin %80’i işgücü piyasasına katılırken, bu oran kadınlar için %50 düzeyinde. Ücretler arasındaki farklılığa baktığımızda ise kadınlar erkeklerden %13 oranında daha az kazanıyor. Goldin, uygulamadaki pek çok yasaya rağmen neden bu farkların olduğu sorusundan yola çıkarak bazı temel varsayımlarımızın hatalı olduğunu gösteriyor. Varsayımları sorgulayan Goldin’in araştırmasından bazı önemli bulgular şunlar:

• Tarihsel olarak kadın-erkek ücret farklılığı eğitim ve meslek seçimlerindeki farklılıklarla açıklanabilirken, son dönemlerde aynı meslekteki kadın ve erkekler arasındaki ücret farkları ilk çocuğun doğumundan sonra artış gösteriyor. Kadının çocukların bakımını, erkeklerin evin mali sorumluluğunu üstlenme yönünde aldıkları kararlar kadınların ilk çocuğun doğumundan sonra iş hayatının dışında kalmasına neden oluyor. Çocuk veya çocuklar büyüdükten sonra iş hayatına dönen kadınlar ise erkeklere göre daha düşük ücretlerle iş hayatına devam ediyorlar.
• Anneler, çalıştıkları saatlerin azalması nedeniyle anne olmayanlara göre daha az kazanıyorlar. Kurumsal hayattaki işleri “talepkar işler” (greedy jobs) olarak niteleyen Goldin; uzun saatler çalışmayı, yoğun seyahat etmeyi gerektiren ve yüksek ücret ödeyen bu tip işlerin, sınırlı saatler içerisinde çalışabilecek işgücünü tercih etmediğini söylüyor. Böyle olduğu için çocuklarının bakım sorumluluğunu alan ve iş hayatında yer alan annelerin bu alanlarda çalışmadığı ve görece daha düşük ücret kazandığı görülüyor.
• Kadınların iş hayatında geçirdikleri sürenin erkeklere göre daha kısa olmasının bir nedeni de kız evlat olarak yaşlanan ebeveynlerine bakmak sorumluluğunu almaları. 200 yıllık veriler değerlendirildiğinde kendi ailesini kurup çocuk sahibi olmak kadar ebevynlerin bakım sorumluluğunu almanın da önemli bir etken olduğu görülüyor.
• Goldin’in çalışması, cinsiyetlere bağlı ücret farklılığının nedeninin işveren ayrımcılığı olmadığını söylüyor. Bunun yerine, işverenlerin kadınlara yönelik destek mekanizmalarını hayata geçirmesinin öneminden bahsediyor. Bu gibi destek noktalarına örnek olarak çocuk bakım tesislerinin arttırılması, ebeveynlik izinlerinin geliştirilmesi ve işyerinde ebeveynlere daha fazla esneklik sağlanması verilebilir.

Özetle erkekler; kadınlar geri adım attıkları için iş hayatında öne çıkabiliyor ve aynı zamanda bir aileye sahip olabiliyorlar. Bu süreçte kadınlar sıklıkla kariyerlerinden, erkekler de aileleriyle vakit geçirmekten vazgeçiyorlar. Geriye dönüp baktığında ailesiyle geçirebileceği zamandan mahrum olduğu için pişmanlık duyan erkeklerin sayısı oldukça fazla. İş hayatındaki ve özel hayattaki dengeyi sağlayabilmek için devletlerin ve şirketlerin hayata geçirip uygulayacağı çok daha fazla destekleyici politikaya ihtiyacımız olduğu görülüyor.