En çok zaman harcadığınız 5 kişinin ortalaması olursunuz…

Girişimci ve yazar Jim Rohn’un bu ünlü sözü yakın çevremizin düşünce ve davranışlarımız üzerindeki etkisinin altını çiziyor. Farkındalık sağlamasının yanı sıra hayatımızı gözden geçirme ve tasarlama sürecimize rehberlik eden bu yaklaşımdan yola çıkarak şunu söyleyebilirim: Eğer düşünce ve davranış değişikliği gerçekleştirmek istiyorsanız yakın iletişimde olduğunuz sosyal çevrenizde bir değişiklik yapmanız gerekiyor.

Konuya önce kişilik özelliklerinizin tespiti ile başlayalım. Bu alandaki çalışmalar oldukça eski dönemlere dayanır. Hipokrat beden kimyasının etkilerine göre farklılaşan 4 mizaç tipi tanımlamıştı: Hafif – Ağır – Sevdalı – Asabi. İlerleyen dönemde yeni teoriler ile kişilik envanterlerinde geniş kapsamlı farklı çalışmalar da oldu ancak bu 4 faktör ile insanı tanımlama yaklaşımı çok büyük değişim göstermedi.

1999 yılında yayınladıkları sosyal davranış yaklaşımı ile Merrill-Reid kişileri tarzlarına göre 4 gruba şu şekilde ayırdı: Analitik, Yönlendirici, Dışa Vurumcu ve Sıcakkanlı.

• Analitik veri ve bilgi ile hareket ederken daha çok “nasıl”a odaklanır.
• Yönlendirici; sonuca odaklanır, rekabetçidir, risk alır, talepkar bir üslup ile iletişim kurar.
• Dışa Vurumcu sezgi ve hisler ile hareket eder, kendini ifade etmeyi, hikayeler anlatmayı sever, heyecanlıdır, takdir bekler.
• Sıcakkanlı arkadaşlığı ve işbirliğini önemser, güç yerine kabul görmek daha önemlidir, riskten, yüzleşmeden kaçınır.

Bu dört gruptan sizde hangisi baskın tespit ettikten sonra yeni yılda değişim demişken bu davranış modellerinin getirebileceği zorluklara da bakalım:

• Analitik: Harekete geçmede yavaştır, riskten kaçınır, eleştireldir.
• Yönlendirici: Sabırsızdır, sert olabilir, hissiz davranabilir, başarıyı paylaşmayı sevmez.
• Dışa Vurumcu: İlgi bekler, düşünmeden dürtüsel hareket edebilir,duygusaldır.
• Sıcakkanlı: Harekete geçmede yavaştır, tek başına yerine başkaları ile hareket eder, edilgen kalabilir.

Herkesin yukarıdaki listeden değiştirmek istediği bir kaç özellik vardır. Bu özellikler ya ilerlemenizi engeller, ya hata yaptırır ya da hayattan aldığınız tatmini azaltır.

Doğal olarak size benzeyen kişiler size daha yakın gelir, sizi anladıklarını düşünürsünüz ve bunun sonucu birlikte sık zaman geçirirsiniz. Ortak özellikler empatiyi destekler bu da sizi iyi hissettirir. Ancak düşünce ve davranış değişimi istediğinizde ihtiyacınız olan aynı olan değil farklı olandır.

Size benzeyen arkadaşlarınız halden anlar, sizden farklı arkadaşlarınız sizi konfor alanınızdan çıkarır.

Örneğin iki baskın analitik davranışa sahip arkadaşı düşünün. Birlikte derin sohbetler yaparlar, hayalini kurdukları projeyi etraflıca tartışırlar. Olası bütün riskleri tanımlar, süreci planlar akışı kurgularlar. Sonuçta hem bu planlama çalışmasından yorgun düşer hem de öngördükleri riskleri düşünüp harekete geçmeyi sürekli ertelerler. Bu bir iş planı da olabilir, tatil organizasyonu da gün sonunda buradaki ihtiyaç enerji ve harekete geçebilmektir. İlk adım olarak örneğin yakın çevrenize dışa vurumcu davranış özelliklerine sahip kişileri almanız değişime katalizör etkisi yapar.

Hayatın her alanında çeşitlilik güzeldir, dengeyi getirir, zenginleştirir. İlişkilerinizde de kolaya kaçmayın size benzemeyen kişileri sosyal çemberinize alın ve değişimin keyfini çıkarın.

Sezin Aytaç Ninic

Kaynaklar:

Merrill, D. W. and Reid, R. H. (1999). Personal styles and effective performance

www.psikolojiportali.com, “Hipokrata göre mizaç tipinizi belirleyin”